Ένα μεταπτυχιακό μάθημα στη φυλακή της Κέρκυρας

Την Τρίτη 31 Μαίου 2016 το μεταπτυχιακό μάθημα «Ιστορία του δικαίου – Πολιτισμική ηθική- Δικαιϊκή ανάλυση του πληθυσμού» που διδάσκεται στο Τμήμα της   Ιστορικής Δημογραφίας του Ιονίου Πανεπιστημίου, πραγματοποιήθηκε στο Κατάστημα Κράτησης Κέρκυρας. Η διδασκαλία μαθημάτων σε χώρους κράτησης έχουν ένα διπλό στόχο: αφενός συμβάλλουν στο «άνοιγμα της φυλακής» στην κοινωνία, αφετέρου επιτρέπουν στους φοιτητές να γνωρίσουν από κοντά το πεδίο της επιστημονικής τους γνώσης, αλλά και να βιώσουν το χώρο και το χρόνο του εγκλεισμού.

Κατά τη διάρκεια του μαθήματος  αναπτύχθηκαν  ζητήματα σχετικά με την ιστορία του θεσμού της φυλακής στην Κέρκυρα,  την καταγραφή του πληθυσμού των κρατουμένων, τις τηρούμενες στατιστικές επετηρίδες, τις σημερινές εξελίξεις.

Το Κατάστημα Κράτησης ή η φυλακή  της Κέρκυρας έχει μια μακρόχρονη ιστορική διαδρομή. Το κτήριο είναι κτισμένο επί Αγγλικής Αρμοστείας στο πρώτο μισό του 19^ου αιώνα, στο αρχιτεκτονικό πρότυπο του «Πανοπτικού» δηλαδή ένα συγκρότημα κτιρίου του οποίου οι πτέρυγες σε σχήμα ακτίνας  καταλήγουν σε μία κεντρική αίθουσα από την οποία παρακολουθείται όλη η φυλακή. Η φυλακή της Κέρκυρας χρησιμοποιήθηκε αργότερα από τους Άγγλους αποικιοκράτες για την κράτηση των Επτανήσιων αγωνιστών, και σήμερα στο ίδιο κτήριο με κάποιες μεταρρυθμίσεις κρατούνται άνδρες ενήλικοι κρατούμενοι για να εκτίσουν τις πολύχρονες ποινές τους.

Αλλά η Κέρκυρα έχει  μία ιδιαίτερη σχέση με το θεσμό της φυλακής. Εκτός από το «Πανοπτικό» κτήριο της φυλακής της,  για το οποίο μάλιστα λέγεται ότι ο αρχιτέκτονας που το σχεδίασε στη συνέχεια αυτοκτόνησε, υπάρχουν και άλλα μνημεία σωφρονιστικής αξίας. Το νησάκι «Λαζαρέτο» όπου εκτελέστηκαν 112 κομμουνιστές και ο «Βίδος», ένα μικρό νησάκι απέναντι από το Παλαιό Φρούριο της Κέρκυρας στο οποίο λειτουργούσε μέχρι πρόσφατα αναμορφωτήριο αρρένων.

Ιδιαίτερη  αναφορά έγινε, κατά τη διάρκεια του μαθήματος,  για τις αστυνομικές και εγκληματολογικές στατιστικές, τις διαφορές τους, και τον τρόπο εισαγωγής και επεξεργασίας των δεδομένων. Πέραν αυτών συζητήθηκαν ειδικότερα η σωφρονιστική στατιστική και ο τρόπος εγγραφής και τήρησης των στοιχείων των κρατουμένων. Το παλαιό «δελτίο κρατουμένου» σήμερα αντικατάσταθηκε από ένα σύγχρονο ηλεκτρονικό σύστημα το οποίο διατηρεί και εποπτεύει το Υπουργείο Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων που διασφαλίζει την έγκριτη και αξιόπιστη τήρηση των δεδομένων του σωφρονιστικού πληθυσμού.

Τέλος, συζητήθηκαν θέματα της τρέχουσας σωφρονιστικής πραγματικότητας, αλλά και ζητήματα που απασχολούν την επανένταξη των κρατουμένων μετά την αποφυλάκισή τους. Καθόλη τη διάρκεια του μαθήματος, παρόντες ήταν ο Δ/ντής της φυλακής κος Β. Θώμος και ο αρχιφύλακας, οι οποίοι όχι μόνον πολύ πρόθυμα συμφώνησαν στην πραγματοποίηση αυτού του μαθήματος μέσα στο Κατάστημα Κράτησης, αλλά συνέβαλαν ουσιαστικά στη διδασκαλία του  και  στη ζωντάνια της  συζήτησης. Επίσης θερμά «Ευχαριστώ» θα πρέπει να δοθούν στις  μεταπτυχιακές φοιτήτριες και το φοιτητή που συμμετείχαν πολύ ενεργά σε όλη τη διάρκεια του μαθήματος αλλά και στην κα Γ. Αθανασοπούλου, η οποία ενθάρρυνε ιδιαίτερα τη σκέψη για την διδασκαλία του μαθήματος «Ιστορία του δικαίου – Πολιτισμική ηθική- Δικαιϊκή ανάλυση του πληθυσμού» μέσα στη «φυλακή».

Φωτεινή Μηλιώνη, Δ.Ν., Δ/ντρια ΝΠΙΔ «ΕΠΑΝΟΔΟΣ»