Σαφώς, οι απειλές για την ακαδημαϊκή ελευθερία εμφανίζονται με πολλές διαφορετικές μορφές. Στην Ευρώπη, οι παραβιάσεις είναι συχνά ανεπαίσθητες και ύπουλες, αν και αυτό τις καθιστά εξίσου επιβλαβείς για την τριτοβάθμια εκπαίδευση, την έρευνα και την επιστήμη. Μπορεί να λάβουν τη μορφή υπερβολικής ρύθμισης, χρηματοδοτικών μέσων από πάνω προς τα κάτω ή καταστολής μη δημοφιλών απόψεων στην πανεπιστημιούπολη. Επιπλέον, αυτές οι πιέσεις συχνά συνδέονται με δυναμικές που επηρεάζουν την αυτονομία των πανεπιστημίων, δηλαδή την ικανότητα των ιδρυμάτων να αποφασίζουν για τις εσωτερικές τους υποθέσεις. Ενώ η ακαδημαϊκή ελευθερία και η αυτονομία των πανεπιστημίων δεν είναι ένα και το αυτό, είναι στενά συγγενείς και όταν μία από αυτές τις βασικές προϋποθέσεις για την ακμάζουσα ακαδημαϊκή κοινότητα αντιμετωπίζει προβλήματα, σπάνια αποτελεί καλό σημάδι για την άλλη.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ξεκίνησε να εκδίδει ένα ετήσιο Academic Freedom Monitor in 2022, για να βοηθήσει να βελτιωθεί η προώθηση και η προστασία της ακαδημαϊκής ελευθερίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η παρούσα Έκθεση είναι η μία από τις δύο που εκδόθηκαν το 2024.