Επιτυχής ολοκλήρωση του ερευνητικού προγράμματος IRSCHEN (Διαθεματική Ανθεκτικότητα μέσω ενός Δικτύου Εκπαίδευσης για την Επιστήμη και την Πολιτιστική Κληρονομιά)

Το επιστημονικό πρόγραμμα Irschen πραγματοποιήθηκε από τον Μάρτιο 2021 έως το Μάρτιο του 2023  στο πλαίσιο του Erasmus+ και συγκεκριμένα της ΚΑ2 Δράσης που προωθεί την συνεργασία μεταξύ Ιδρυμάτων  και Οργανισμών.  

Στο πρόγραμμα  συμμετείχαν 6 εταίροι από 4 χώρες: την Αυστρία, όπου γεννήθηκε η ιδέα, στη θέση του Επικεφαλής Εταίρου (Leader) του προγράμματος με το Πανεπιστήμιο Innsbruck, και τον Δήμο του Irschen, τη Σλοβενία με τη Σλοβένικη Ακαδημία Επιστημών (ZRC SAZU), την Ιταλία με την καινοτόμα επιχείρηση 3D Mobile, και την Ελλάδα με τον Μη Κερδοσκοπικό Οργανισμό (ΜΚΟ) «Μονοπάτια Αλληλεγγύης» (Solidarity Tracks), και το Ιόνιο Πανεπιστήμιο.  

Τα Διανοητικά Αποτελέσματα (Intellectual Outputs - ΙΟs) στα οποία στόχευε το συγκεκριμένο πρόγραμμα ήταν τρία. Tο ΙΟ1 αφορούσε στη συλλογή και έρευνα Δεδομένων Πολιτιστικής Κληρονομιάς (αναλογική και ψηφιακή σε 3D, διαθέσιμη στα αγγλικά και γερμανικά) με επικεφαλής το  UIBK σε συνεργασία με το ZRC SAZU και τον δήμο Irschen. Το  IO2 αφορoύσε σε έναν οδηγό καλών πρακτικών για ψηφιακές  εφαρμογές στην πολιτιστική κληρονομιάς από το Solidarity Tracks. Το ΙO3 σχετιζόταν με διαδικασίες ψηφιοποίησης για καινοτόμα και συμπεριληπτική εκπαίδευση, και συγκεκριμένα στη μετατροπή ευρημάτων από αρχαιολογικούς χώρους σε υλικό ηλεκτρονικής μάθησης διαθέσιμο σε 5 γλώσσες (αγγλικά, ιταλικά, ελληνικά, γερμανικά, σλοβένικα) υπό την καθοδήγηση του Ιονίου Πανεπιστημίου σε στενή συνεργασία με το Solidarity Tracks..

Ειδικότερα, αντικείμενο του προγράμματος ήταν η ψηφιοποίηση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και η ανάδειξή της μέσω των ψηφιακών εργαλείων σε ένα ευρύτερο κοινό στον τομέα της εκπαίδευσης και στον τομέα του τουρισμού, καθώς και του ευρύτερου κοινωνικού συνόλου. Έναυσμα για την γέννηση του Irschen αποτέλεσε ο αρχαιολογικός χώρος ανασκαφής του οικισμού  Burgbihl ψηλά στο λόφο (Burgbihl hilltop settlement), που τοποθετείται χρονολογικά στον 3ο αιώνα μ.Χ., και επομένως αναφέρεται  στην εποχή της Ύστερης Αρχαιότητας. Συγκεκριμένα οι Αρχαιολόγοι Αν. Καθηγητής Δρ. Gerald Grabherr και επισκέπτρια Καθηγήτρια Δρ. Barbara Kainrath έφεραν στο φως πολύ σημαντικά ευρήματα εκείνης της περιόδου, κτίρια και αντικείμενα που σκιαγραφούν τα κοινωνικό-οικονομικά και θρησκευτικά χαρακτηριστικά της. Προκειμένου τα σημαντικά αυτά ευρήματα να αποτελέσουν μέρος της Κοινής Ευρωπαϊκής Πολιτιστικής μας Κληρονομιάς, αλλά και ενότητα  ενός μαθήματος, σκέφτηκαν να τα ψηφιοποιήσουν μέσω ενός εκπαιδευτικού παιχνιδιού. Το πρώτο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση αποτέλεσε η επιστημονική κατασκήνωση στο Burgbihl τον Ιούλιο – Αύγουστο του 2021. Σε αυτή συμμετείχαν φοιτητές/ήτριες από τις χώρες συμμετοχής του προγράμματος, μεταξύ των οποίων και ένας φοιτητής του Ιονίου Πανεπιστημίου (Τμήμα Περιφερειακής Ανάπτυξης) που συμμετείχε ενεργά και με πολλή διάθεση στις ανασκαφές και στην καταγραφή των ευρημάτων, καθώς και στην παρακολούθηση της ψηφιοποίηση τους.

Στη συνέχεια κλήθηκαν όλοι οι εταίροι να συνδράμουν προς αυτή την κατεύθυνση. Το πρώτο βήμα ήταν η συσχέτιση της σημασίας του παιχνιδιού με την εκπαιδευτική διαδικασία μέσω ενός Digital Training Seminar που διοργανώθηκε από τα Μονοπάτια Αλληλεγγύης στην Λευκάδα. Επίσης, ζητήθηκε η συμβολή κάθε εταίρου για την προώθηση της πολιτιστικής κληρονομιάς μέσω καλών πρακτικών ψηφιακών εφαρμογών. Τα αποτελέσματα αυτών των καλών πρακτικών συμπεριλήφθηκαν σε έναν  Οδηγό Καλών Πρακτικών Irschen, ο οποίος γράφτηκε στην αγγλική γλώσσα και μεταφράστηκε και στις 4 γλώσσες των εταίρων του προγράμματος: αυστριακή, σλοβένικη, ιταλική και ελληνική από το Ιόνιο Πανεπιστήμιο. Πραγματοποιήθηκε Swot Analysis κάθε καλής πρακτικής, προκειμένου να ληφθεί η απόφαση του είδους της ψηφιακής εφαρμογής που θα δημιουργηθεί για το Burgbihl (Irschen).

Η 3D Mobile που εξειδικεύεται σε ψηφιακές εφαρμογές ανάδειξης πολιτιστικών μνημείων (αρχαιολογικών χώρων και κυρίως γκαλερί και μουσείων) ανέλαβε την δημιουργία της ψηφιοποίησης της διαδρομής προς τον αρχαιολογικό χώρο και με την συλλογή των τεχνικών δεδομένων και των επιστημονικών στοιχείων για τα ευρήματα  προχώρησε στην ανάδειξή τους μέσω της χρήσης της αναλογικής και  της επαυξημένης πραγματικότητας.  Προκειμένου η ιστορία που θα πλαισιώνει την  ψηφιακή εφαρμογή να είναι πιο ενδιαφέρουσα προς τους φοιτητές αλλά και το γενικότερα κοινό, καθώς και να μπορεί κανείς να τη διδαχθεί ως ενότητα σε κάποιο μάθημα, έγινε μια στοχευμένη Συνάντηση στην Λιουμπλιάνα της Σλοβενίας τον Απρίλιο του 2022. Στην συνάντηση μέσω του Σεμιναρίου Συν-δημιουργίας (Co-Creation Seminar) διαρθρώθηκε η ιστορία της ψηφιακής εφαρμογής Irschen που περιλάμβανε διασύνδεση με τη σύγχρονη πραγματικότητα μέσω ταξιδιού στο χρόνο και της διάσωσης των κατοίκων του οικισμού από καταστροφή που επιφέρει η κλιματική αλλαγή, καθώς και την απόκτηση γνώσεων μέσω quiz στο τέλος κάθε μέρους της ιστορίας.

Στην δεύτερη και τελευταία επιστημονική κατασκήνωση συμμετείχαν φοιτητές/ήτριες από όλες τις χώρες των εταίρων. Το Ιόνιο Πανεπιστήμιο συμμετείχε με δύο φοιτητές (Τμήμα Ιστορίας και Τμήμα Περιβάλλοντος, κατεύθυνση Συντήρησης Αρχαιοτήτων), οι οποίοι επέδειξαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την αρχαιολογική ανασκαφή και τα ευρήματά της. Επιπρόσθετα δοκιμάστηκε και το εκπαιδευτικό παιχνίδι-εφαρμογή που δημιούργησε η εταιρεία 3D Mobile. Ακολούθως και στην επόμενη συνάντηση του προγράμματος στο Irschen και στο Kobarid (Σλοβενίας) πραγματοποιήθηκε από τους εταίρους επιτόπια δοκιμή και αξιολόγηση  της λειτουργικότητας της εφαρμογής (app) του εκπαιδευτικού παιχνιδιού. Έγινε επίσης προσπάθεια για τη μεταφορά της τεχνογνωσίας και των καλών πρακτικών από την ανάπτυξη του app και του εκπαιδευτικού παιχνιδιού στο Tonovcov Grad (αρχαιολογικό μνημείο στο Kobarid). 

Η επόμενη συνάντηση, καθώς και η  κδήλωση για την διάχυση των αποτελεσμάτων που πραγματοποιήθηκε στο Udine της Ιταλίας, φιλοξενήθηκε από το 3D Mobile και ανέδειξε τη σημασία της Εκπαιδευτικής ψηφιακής Εφαρμογής του Irschen. Επιπρόσθετα πραγματοποιήθηκε Σεμινάριο Ψηφιακής Ετοιμότητας για την κατανόηση και τις δυνατότητες της χρήσης του CMS (που χρησιμοποιήθηκε την δημιουργία της εφαρμογής) και παρουσιάστηκε η συμβολή του Ιονίου Πανεπιστημίου μέσω του Θεματικής Ενότητας για την Εκπαίδευση, την Πολιτιστική κληρονομιά και την αξιοποίηση  των ψηφιακών τεχνολογιών που συνέγραψε ο Επικ. Καθηγητής του Ιονίου Πανεπιστημίου Δρ. Σπυρίδων Δουκάκης και παρουσίασε ο Επικ. Καθηγητής Ναούμ Μυλωνάς αναπληρωτής επιστημονικά υπεύθυνος για το Irschen.

Το Διεθνές Συνέδριο για την διάχυση των αποτελεσμάτων του προγράμματος, πραγματοποιήθηκε στις 21 Μαρτίου 2023 στην Κέρκυρα, και ήταν ένα σημαντικό γεγονός που τράβηξε την προσοχή πολλών μελών του ακαδημαϊκού χώρου από το Ιόνιο Πανεπιστήμιο και όχι μόνο. Επίσης προσέλκυσε πολλούς φοιτητές και τον Τύπο που κάλυψε αυτό το γεγονός. Ο τίτλος του Συνεδρίου ήταν Ψηφιακές Τεχνολογίες, Κοινή Ευρωπαϊκή Πολιτιστική Κληρονομιά και Βιώσιμη Ανάπτυξη και είχε τέσσερις συνεδρίες που αντιπροσώπευαν τα κύρια Διανοητικά Αποτελέσματα του Προγράμματος. Η Πρώτη Συνεδρία: Αειφόρος Ανάπτυξη & Προώθηση του Πολιτισμού, Η Β' Συνεδρία: Ιστορική αξία της ύστερης αρχαιότητας: Προκλήσεις και Μελλοντικές Κατευθύνσεις. Η Τρίτη Συνεδρία: Ψηφιακά εργαλεία & Μεταμόρφωση Πολιτιστικής Κληρονομιάς και η Τέταρτη Συνεδρία: Ειδικά Θέματα Πολιτιστικής Κληρονομιάς.

Το πρόγραμμα Irschen ολοκληρώθηκε με την επιτυχή ολοκλήρωση του Συνεδρίου και την παράδοση του αρχείου “Διαδικασίες ψηφιοποίησης για καινοτόμα και χωρίς αποκλεισμούς εκπαίδευση: Μετατροπή ευρημάτων από αρχαιολογικούς χώρους σε υλικό ηλεκτρονικής μάθησης στο πλαίσιο του Irschen”. Η συγγραφή έγινε από την  Επικ. Καθηγήτρια Όλγα Ελένη Αστάρα και τον Επικ. Καθηγητή Ναούμ Μυλωνά, ενώ στην επιμέλεια συνέβαλε όλη η ομάδα των εταίρων: Mr Demis Corvaglia & Mr Lucas De Marco (3D Mobile), Dr. Zvezdana Modrijan, Research Associate, ZRC-SAZU, Institute of Archaeology, Ljubljana (ZRC SAZU) και Mr. Mohamed Chaabouni (Solidarity Tracks).